ظرفیت ها و چالش های کشاورزی در استان اردبیل
پرونده کشاورزی ایران: سیب زمینی اردبیل در دست دلالان
حسن حسن وند
اعتبارنوین: استان اردبیل با تولید حدود ۴.۵ میلیون تن انواع محصولات کشاورزی معادل چهار درصد نیاز کشور، نقش موثری در تامین امنیت غذایی ایران دارد ولی ظرفیت‌های مغفول مانده زیادی در بخش کشاورزی این استان وجود دارد که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اجرای طرح‌های تکمیلی است.
متولیان توسعه استان در سال‌های گذشته با پیگیری اجرای طرح‌های پایه ای آب و خاک به خصوص تبدیل حدود ۴۰ هزار هکتار از اراضی دیم به آبی در پایاب سد خداآفرین و نیز احداث شهرک گلخانه ای ۱۶۰۰ هکتاری در منطقه مغان به عنوان بزرگترین شهرک گلخانه ای کشور، گام‌های موثری در استفاده از ظرفیت کشاورزی این استان برداشته اند که تداوم این راه با تکمیل طرح‌های پایاب سدها و نیز اجرای طرح های آب و خاک ضروری است.
تنوع اقلیمی، وجود کشت و صنعت‌های مغان و پارس، وجود دشت‌های حاصلخیز اردبیل، مشگین‌شهر و مغان از قابلیت‌های کشاورزی این استان است که به مدد وجود 120 هزار بهره‌بردار، بخش کشاورزی توانسته است 30 درصد از تولید ناخالص استان را به خود اختصاص دهد.
استان اردبیل 100 درصد چغندر و سورگوم بذری و حدود 80 تا 90 درصد ذرت بذری کشور را تأمین می‌کند و در تولید عدس و کلزا رتبه اول، در تولید سیب‌زمینی رتبه دوم، در تولید عسل رتبه سوم در تولید گندم رتبه چهارم، در تولید چغندرقند رتبه پنجم و در تولید حبوبات رتبه هفتم کشوری و از لحاظ سطح زیر کشت محصولات زراعی رتبه دهم کشور را به خود اختصاص داده است.
منطق اقتصادی سود و زیان؛ حلقه مفقوده بخش کشاورزی
کشاورزی در سطح کلان کشوری و از جمله در استان اردبیل با چالش‌های عدیده‌ای دست و پنجه نرم می کند. با وجود زیرساخت‌های علمی و ارائه آموزش‌های دانشگاهی ریشه‌دار در بخش کشاورزی استان، عمده فعالان بخش کشاورزی از سطح آموزش کافی و مناسب برخوردار نیستند. این وضعیت باعث می‌شود بهره‌وری در بخش کشاورزی پایین باشد و کشاورزان نتوانند از فرصت‌های موجود استفاده بهینه کرده و با چالش‌های موجود با هزینه کمتری عبور کنند. نتیجه اینکه فعالان بخش کشاورزی متناسب با هزینه و زحمتی که صرف می‌کنند، سود و بهره اقتصادی برداشت نمی‌کنند و همین امر انگیزه فعالیت در این بخش را برای جوانترها کاهش می‌دهد.
علاوه بر این فقدان نگاه علمی و عدم اطلاع از کم و کیف بازار محصولات کشاورزی و نبود سازوکار و شبکه مدرن و پیشرفته برای تامین نیازهای کشاورزان و فروش محصولات آنان باعث شده حاصل دسترنج کشاورزان در اغلب اوقات نصیب دلالان و واسطه‌ها شود. علاوه بر این بی اطلاعی از نیاز بازار باعث شده در پاره ای اوقات محصولات روی دست کشاورزان باقی مانده و یا مجبور شوند با قیمت بسیار نازل به فروش برسانند.
از سوی دیگر نباید فراموش کرد که بخش کشاورزی هم همانند سایر بخش‌ها در سال‌های اخیر متاثر از شرایط تحریمی و فشارهای ناشی از آن بوده است. تامین و نگهداری ماشین آلات بخش کشاورزی، کود، سم و بذر هزینه‌های سنگینی برای کشاورزان که کمتر کسی از آن اطلاع دارد. دور بودن کشاورزان از مرکز باعث شده فعالان این بخش همانند سایر اصناف و کنشگران اقتصادی نتوانند مسائل مبتلا به خود را با افکار عمومی و البته با نهادهای تصمیم‌گیر در میان بگذارند.
استاندار اردبیل می گوید: ظرفیت‌های بالای استان اردبیل مشهود و مشخص است اما متاسفانه در استفاده از ظرفیت‌ها مغفول مانده‌ایم و اگر نتوانیم این ظرفیت‌ها را به خوبی استفاده کنیم به خصوص در امر اقتصادی و معیشت مردم این مسئله را مد نظر قرار دهیم.
سید حامد عاملی تصریح کرد: همت و تلاش باید همیشه و همه جانبه انجام یابد و به خصوص بخش کشاورزی که می‌تواند به اندازه کل درآمدهای نفتی درآمدزایی داشته باشد پس باید از این ظرفیت‌ها به نحو احسن استفاده شود و به عنوان دغدغه و تدبیر این مهم را مد نظر قرار دهیم.
عاملی اظهار کرد: دغدغه‌مندی مهم‌ترین مسئله حوزه کشاورزی است تا بتوانیم نتایج مورد انتظار را به دست آوریم تا زحمات و تلاش‌های انجام یافته ما را در تحقق اهداف مورد نظر رهنمون شود.
استاندار اردبیل افزود: نیازمند برگزاری جلساتی برای عملیاتی‌سازی طرح‌ها به خصوص در بخش کشاورزی هستیم تا جمع‌بندی‌های لازم برای اجرای طرح‌های عملیاتی شود.
عاملی افزود: در جنگ اقتصادی مهم‌ترین مسئله تولید ثروت است و اگر تلاش و زحمات انجام یابد ولی حوزه کشاورزی نتواند تولید ثروت کند پس این موضوع نقص و مشکلاتی را به همراه داشته است.
یکی از دغدغه‌ها ونگرانی‌های کشاورزان منطقه که همیشه با آن مواجه هستند، نبود قیمت ثابت و بالا و پایین رفتن قیمت سیب‌زمینی یک چالش بزرگ برای کشاورزان سیب‌زمینی کار استان شده و متاسفانه چندین سال برای این امر راه‌کاری مناسب انخاذ نشده است.
تولید محصول سیب‌زمینی با تلاش شبانه‌روزی کشاورزان در استان اردبیل همراه بوده که زندگی خود را وقف تولید این محصول کرده‌اند ولی چند سالی تولید سیب‌زمینی برای کشاورزان سود مناسبی نداشته است.
فعالیت 114هزار بهره بردار کشاورزی در استان اردبیل
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل با اشاره به فعالیت 114 هزار بهره‌بردار کشاورزی در استان اردبیل گفت: بیشتر این بهره‌برداران در راستای تولید سیب زمینی مشغول بوده ونقش عمده‌ای در تولید سیب زمینی کشور دارند.
نادر تقی زاده تصریح کرد: استان اردبیل یکی از قطب‌های تولید سیب‌زمینی در کشور بوده و از 4و نیم میلیون تن سیب‌زمینی تولید شده در کشور یک پنجم را کشاورزان استان اردبیل تولید می‌کنند و امسال کشت سیب‌زمینی در اردبیل نسبت به سال گذشته 10 درصد کاهش داشته است.
متوسط تولید سیب‌زمینی در هر هکتار در استان اردبیل 40 تن است که با توجه به شرایط آب و هوای مناسب و زمین حاصلخیز استان اردبیل بهترین منطقه برای کشت محصول سیب زمینی بوده وبرداشت این محصول امروزه با دستگاه‌های نوین انجام می‌شود و این امر کار را برای کشاورزان راحت‌تر کرد ه است.
در حالی که در گذشته کشت و برداشت سیب‌مینی به صورت سنتی انجام می‌شد که این امر مشکلات فراوانی را برای کشاورزان داشت و کشاورزان باید ماه‌ها وقت خود را برای تولید این محصول اختصاص می‌دادند.
گلایه‌های کشاورزان سیب‌زمینی کار اردبیلی
استان اردبیل یکی از قطب‌های تولید سیب‌زمینی در کشور بوده و از 4و نیم میلیون تن سیب‌زمینی تولید شده در کشور یک پنجم را کشاورزان استان اردبیل تولید می‌کنند و امسال کشت سیب‌زمینی در اردبیل نسبت به سال گذشته 10 درصد کاهش داشته است.
محصول سیب‌زمینی که یکی از محصولات استراتژیک است در استان اردبیل از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و کشاورزان اردبیلی بیشتر زمین‌های زراعی خود را به کشت سیب‌زمینی اختصاص داده‌اند.
یکی از دغدغه ها و نگرانی‌های کشاورزان منطقه که همیشه با آن مواجه هستند، نبود قیمت ثابت و بالا و پایین رفتن قیمت سیب‌زمینی یک چالش بزرگ برای کشاورزان سیب‌زمینی کار استان شده و متاسفانه چندین سال برای این امر راه‌کاری مناسب انخاذ نشده است.
سیب‌زمینی کاران استان اردبیل در گفتگو با ما گلایه‌های خود را مطرح و بیان کردند: در حالی که بذر سیب زمینی را بالای 4 هزار تومان خریداری کردیم ولی متاسفانه نمی‌توانیم در موقع برداشت این محصول را حتی به قیمت 700 تومان بفروشیم. تلاش زیادی را برای تولید این محصول انجام دادیم که چندین سال است به دلیل هزینه‌های بالای تولید و قیمت پایه این محصول ضرر زیادی را متحمل شدیم و سبب بدهی‌های کلان برای کشاورزان شده است.
متاسفانه علی‌رغم این که کشاورزان اردبیلی 6 ماه از زندگی خود را صرف تولید محصول سیب‌زمینی می‌کنند ولی حمایت‌های زیادی برای توسعه صادرات و ایجاد صنایع تبدیلی انجام نشده است و این امر انگیزه کشاورزان را برای تولید این محصول پایین آورده است.
بسیاری از کشاورزان سیب زمینی کار استان از عدم برنامه‌ریزی مناسب دولت برای مدیریت تولید و افزایش قیمت این محصول گلایه کرده و خواستار توجه جدی دولتمردان به این امر هستند تا امید برای تولید این محصول در بین کشاورزان افزایش یابد.
متاسفانه آبیاری تولید محصول سیب‌زمینی در استان اردبیل به صورت روش‌های سنتی انجام می‌شود و علی‌رغم وعده‌های مسئولان برای اجرای شبکه‌های آبیاری نوین در زمین‌های زراعی دشت اردبیل اقدامات قابل توجهی انجام نشده است.
متاسفانه علی رغم این که کشاورزان اردبیلی 6 ماه از زندگی خود را صرف تولید محصول سیب زمینی می‌کنند ولی حمایت‌های زیادی برای توسعه صادرات و ایجاد صنایع تبدیلی انجام نشده است و این امر انگیزه کشاورزان را برای تولید این محصول پایین آورده است.
بسیاری از کشاورزان سیب زمینی کار استان از عدم برنامه‌ریزی مناسب دولت برای مدیریت تولید و افزایش قیمت این محصول گلایه کرده و خواستار توجه جدی دولتمردان به این امر هستند تا امید برای تولید این محصول در بین کشاورزان افزایش یابد.
