اظهارنامه مالیاتی چیست؟

بخوانید: اظهارنامه مالیاتی چیست؟

در تعریف اظهارنامه مالیاتی، آمده است که: اظهارنامه مالیاتی چه به صورت خود اظهاری مالیات باشد و چه خود سازمان امور مالیاتی در اختیار مودیان قرار دهد، کارنامه مالی است که همه ساله، اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول مالیات، به منظور محاسبه مالیات خود، به سازمان مالیاتی تقدیم می کنند و اکنون، با خود اظهاری الکترونیکی، فرآیند ها تحت سامانه متمرکز انجام می شود.

مالیات در دو نوع مستقیم (مالیات بر درآمد، دارایی و ارثیه) و غیرمستقیم (مالیات بر ارزش افزوده که بر روی قیمت نهایی کالا و خدمات اضافه شده و از مصرف کننده نهایی اخذ می شود) از اشخاص حقیق و حقوقی توسط دولت اخذ می شود. این مالیات صرف انجام امور دولتی و عمومی نظیر ساختن و بازسازی جاده ها و ریل ها، خدمات اجتماعی و رفاهی نظیر ایجاد پارک ها و فضای سبز، بیمارستان ها، مدارس، مراکز درمانی در مناطق محروم و اهداف سیاسی و اقتصادی دولت می شود. مالیات اخذ شده از هر شخص براساس مدارک ارائه شده توسط همان شخص به اداره امور مالیاتی انجام می شود.

هر شخص و نهادی که در این کشور فعالیت اقتصادی داشته و به سبب آن سود و درآمدی را به دست می آورد، بنابر مقدار درآمد خود، باید مالیاتی را به دولت پرداخت کند. هرچه شخص یا شرکت درآمد بیشتری داشته باشد، مشمول پرداخت مالیات بیشتری نیز خواهد شد.
مالیات بر درآمد: شرکت‌ها و تاجران حقیقی در پایان هرسال مالی باید میزان سود و زیان، هزینه‌ها، استهلاک و… را به اداره مالیاتی اعلام کنند تا میزان مالیات پرداختی ‌آن‌ها مشخص شود. تاجران این اطلاعات را باید در اظهارنامه مالیاتی اعلام کنند. در صورتی که افراد یا شرکت‌ها این مبالغ سود و زیان را اعلام نکنند، مبلغ مالیات توسط ممیزین اداره مالیات تعیین می‌شود و پرداخت این مبلغ توسط مودیان، ضروری است.

مالیات بر درآمد مشاغل، یکی از انواع مالیات‌های مستقیم بر پایه درآمد است. این نوع مالیات را افرادی پرداخت می‌نمایند که اصطلاحاً به آنها کسبه، اصناف، پیشه‌وران و صنعتگران گفته می‌شود. مبنای قانون مالیات‌ بر درآمد مشاغل موادی از قانون مالیات‌های مستقیم است که چگونگی و میزان مالیات بر درآمد این کسب‌وکارها را روشن می‌سازد و این مالیات به ۲ شکل تسلیم اظهارنامه مالیاتی و یا مالیات قطعی اعلام شده از سوی ادارات مالیاتی مشخص می‌شود. در شکل اظهارنامه‌ای، درآمد سالانه مشمول مالیات مودیان مالیات بر درآمد مشاغل تا‌ میزان معافیت که همه‌ساله در قانون بودجه تعیین می‌شود، از پرداخت مالیات معاف و مازاد آن به نرخ‌های تعیین شده مشمول مالیات خواهد بود.

افرادی که خود کارفرما بوده یا در مشاغل آزاد فعالیت می کنند (کارمند دولت یا کارگر شرکت های خصوصی نیستند)، مدارک و مستندات درآمدهای ماهیانه و سالیانه خود را در قالب یک فرم به بانک‌ها و اداره امور مالیاتی کشور تسلیم می کنند و بر طبق این مدارک ارائه شده، مشمول پرداخت مبلغ مشخصی مالیات می شود.

اظهارنامه مالیاتی به همان فرمی گفته می شود که اشخاص هرساله اطلاعات دارایی و درآمد خود را در آن ذکر کرده و تسلیم اداره مالیات می کنند. فرم اظهارنامه مالیات توسط اداره امور مالیاتی کشور مشخص شده و شامل بندهایی شامل اطلاعات فردی، شخصی، حقوقی و مالی فرد است.

اما داستان تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم خواندنی است. چرا که براساس این تبصره سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند برخی از مشاغل یا گروه‌هایی از آنان را که میزان فروش کالا و خدمات سالانه آنها حداکثر ۳۰برابر معافیت همین قانون باشد، از انجام بخشی از تکالیف از قبیل نگهداری اسناد و مدارک موضوع این قانون و ارائه اظهارنامه مالیاتی معاف کند و مالیات را به‌صورت مقطوع تعیین و وصول کند و در مواردی که مالیات‌دهنده کمتر از یک سال مالی به فعالیت اشتغال داشته باشد مالیات متعلق نسبت به‌مدت اشتغال محاسبه و وصول می‌شود؛ به این ترتیب این حکم قانونی مانع از رسیدگی به اظهارنامه‌های مالیاتی تسلیم‌ شده در موعد مقرر نخواهد بود. برآوردهای کارشناسی گویای این واقعیت است که بخش زیادی از مودیان مالیاتی در بخش مشاغل ترجیح می‌دهند از مزایای تبصره ماده ۱۰۰قانون مالیات‌های مستقیم استفاده کنند. یعنی چه؟ یعنی اینکه ترجیح می‌دهند اظهارنامه مالیاتی ندهند و مالیات مقطوع را پرداخت کنند که میزان آن از مالیات قانونی و حقه کمتر است. نتیجه اینکه در سال ۱۴۰۱تعداد مالیات‌دهنده در بخش مشاغل که حاضر به تسلیم اظهارنامه کرده بودند تنها ۱۰درصد افزایش یافته اما تعداد کسانی که ترجیح دادند از ظرفیت تبصره ماده ۱۰۰ استفاده کنند یعنی متقاضیان پرداخت مالیات مقطوع تقریبا ۱.۸برابر شده و از ۱.۷میلیون نفر به ۳.۱میلیون نفر رسیده است.

سازمان امور مالیاتی در حال حاضر تمایل به تنظیم اظهار نامه مالیاتی به شیوه الکترونیک (اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی) و بدون مراجعه حضوری مؤدی را دارد. ارسال اظهارنامه به این شیوه مشروط به تکمیل مراحل ثبت نام الکترونیک می باشد و کلیه مؤدیان اعم از حقیقی، حقوقی و تشکل‌های حقوقی می توانند با مراجعه به سایت www.tax.gov.ir از خدمات غیر حضوری این سامانه استفاده نمایند.

اما در نحوه انجام اظهارنامه مالیاتی اطلاعات شخص و یا شرکت باید به صورت دقیق وارد شود. از طریق پایگاه اینترنتی سازمان امور اقتصادی و دارایی، فرم الکترونیکی اظهارنامه تکمیل و ارسال می‌شود.