تاثیر مشوق ها برای ازدواج و فرزندآوری

خبرنگار: مهسا قوی قلب

 اعتبارنوین: به گفته کارشناسان حوزه جمعیت، کشور ما همچون بسیاری از کشورهای دنیا بزودی دچار پیری جمعیت خواهد شد؛ معضلی که تنها جوانان می‌توانند راه حلی برای دورماندن از آن باشند. این در حالی است که پس از 15 سال نرخ ازدواج در کشور صعودی شده و ۳۰۰ هزار ازدواج در ۶ ماهه سال ۱۴۰۱ نیز به ثبت رسیده است. براساس داده‌های موجود، پنجره جمعیتی ایران از سال ۱۳۸۵ آغاز شده است و تا سال ۱۴۳۵ فرصت استفاده از این موقعیت برای جلوگیری از کاهش جمعیت و پیر شدن افراد جامعه وجود دارد.

اکنون داده‌های آماری نشان می‌دهد که تا سال ۱۳۹۰ جمعیت جوان ایران از ۳۷.۴ درصد به ۲۸.۵ درصد رسیده است و تا سال ۱۴۱۰ این رقم به ۲۴.۱ درصد می‌رسد و با این اوصاف حرکت به سمت پیری جامعه را خواهیم داشت.

پیش‌بینی کارشناسان حوزه جمعیت نیز نشان می‌دهد که در سال ۱۴۱۰ بیشترین جمعیت ایران به رده سنی ۴۰ تا ۴۹ سال خواهد رسید و این همان موضوع نگران‌کننده و روند جمعیتی کشور به سمت میانسالی و سالمندی و در واقع افزایش پیری جمعیت و کاهش جمعیت است. گفتنی است، طبق آخرین آمارها در سال ۱۴۰۱، جمعیت جوان ۱۸ تا ۳۵ ساله کشور کاهش پیدا کرده و به ۲۱ میلیون نفر رسیده است که این کاهش طبیعی بوده و به علت خارج شدن بخش اعظم متولدین دهه شصت از دوره سنی جوانی است.

دکترشهلا کاظمی‌پور، جمعیت شناس در این باره می‌گوید: بحث کاهش فرزندآوری ناشی از شاخص‌هایی همچون شهرنشینی و جهانی شدن است و باعث شده از میزان باروری در سراسر جهان کاسته شود، اما حالا می‌بینیم که این سرعت در ایران بیشتر است و باروری به زیر سطح جانشینی یعنی 1.6 درصد رسیده است. از دلایل مهم این فرایند هم این است که سیاست‌های مربوطه یا در مرحله تصویب باقی مانده‌اند یا به درستی اجرا نشده‌اند.

باید مشوق‌ها در این حوزه افزایش پیدا کند. کارهای فرهنگی هم آن چنان که باید و شاید جواب نداده چرا که در قشر تحصیلکرده و موفق هم تمایلی به ازدواج و فرزندآوری دیده نمی‌شود.

به گفته او، در همه دنیا بخصوص در کشورهای توسعه نیافته که آمار جمعیتی بالاست، سیاست‌های کاهش باروری به سرعت جواب می‌دهد و شاید با یک حرکت فرهنگی مانند سوادآموزی این اتفاق تا اندازه زیادی میسر ‌شود اما سیاست‌های افزایش جمعیت در کشورهایی مانند فرانسه و سوئد نیز خوب جواب نداده است. البته آنها به جز سیاست افزایش باروری، سیاست مهاجرپذیری هم دارند و بیشتر از طریق سیاست مهاجرپذیری به جمعیت این کشورها افزوده می‌شود، با این حال این طرح هم برای آنها خیلی تأثیرگذار نبوده است.

این جمعیت شناس درباره بحث فرهنگی این معضل توضیح می‌دهد: در خصوص ازدواج و فرزندآوری افراد مرفه و تحصیلکرده، مشکل فرهنگی وجود دارد چرا که این قشر در جست‌و‌جوی دستیابی به رفاه بالاتر، کیفیت زندگی بیشتر و پرداختن بیش از پیش به زندگی فردی خود هستند، پس تنها توصیه کردن و یا در اختیار قرار دادن یک وام ازدواج، مشکل این قشر را حل نمی‌کند. وام تنها در توده فقیرتر جامعه جواب می‌دهد و در توده باسواد و تحصیلکرده تأثیری ندارد.

می‌توان گفت، سیاست‌های افزایش جمعیت در کشور ما مشابه کشورهای اروپایی است، ولی نکته‌ای که وجود دارد، امنیت اقتصادی و اجتماعی است. سیاست‌های افزایش جمعیت چه اقتصادی یا فرهنگی در کنار ثبات اقتصادی و کاهش آسیب‌های اجتماعی است که جواب می‌دهد. باید اعتماد اجتماعی را بالاتر برد تا تمامی اقشار جامعه از جمله تحصیلکرده‌ها به ازدواج و مقوله فرزندآوری تمایل بیشتری پیدا کنند و در نتیجه این امر از سالمندی جمعیت جلوگیری شود. با توجه به نزدیک شدن به بحران سالمندی کشور باید هرچه سریعتر در خصوص سیاستگذاری‌های بیشتر در این حوزه تصمیم‌های جدی اتخاذ شود.