بردارم همه را می‌پیچاند

نویسنده : دکتر رضا یعقوبی| ‌ روان‌شناس بالینی

سوال: برادری دارم که سربازی نرفته است و درس هم نخوانده. والدینم خیلی برای او و مشکلاتی که دارد، غصه می‌خورند. برادرم اهل کار نیست و رکورددار اخراج‌شدن از محل کار است. پدرم چندین بار برایش با هزار بدبختی کار پیدا کرده، اما او آن‌قدر آن‌ها را می‌پیچاند یا مرخصی می‌گرفت که عذر او را می‌خواستند. آیا راهی برای کمک به برادر 25 ساله‌ام هست؟

پاسخ: مخاطب گرامی، امیدوارم بتوانم با چند توصیه، شما را برای کمک به برادرتان راهنمایی کنم، اما قبل از هر چیز باید به این نکته توجه کنید: «برادر شما سرکار نمی‌رود، اگر هم برود آن قدر می‌پیچاند تا اخراجش کنند.» در این حالت چه انتظاری می‌توان داشت؟! راه گریز برادر شما، داشتن نقطه امنی به نام «خانه پدر» است که می‌داند اگر سر کار هم نرود، جایی برای او هست و تا وقتی که این خانه امن برای او فراهم است، اجباری برای رفتن به سرکار نخواهد داشت. فرار کردنش از خدمت هم به همین دلیل است؛ چون نیازی به کار و داشتن کارت پایان‌خدمت احساس نمی‌کند. اگر این احساس نیاز برخلاف الان به قدر کافی قوی باشد، باعث می‌شود از روی نیاز به دنبال کار برود و چون به طور معمول بیشتر کارها به کارت پایان خدمت نیاز دارد، مجبور می شود برای گرفتن کارت اقدام کند و خدمتش را به پایان برساند.

عواقب کارهای برادرتان را به او گوشزد کنید

با کمک والدین با برادرتان درباره عواقب کارهایش صحبت و پیامدهای نرفتن سر کار، غیبت از خدمت و دیگر کارهایش را به او گوشزد کنید. به او بگویید صلاح او را می‌خواهید و قصد دارید به عنوان خواهر به او کمک کنید. اگر توجه نکرد، سعی کنید از تکنیک‌های دیگری مثل قانون‌گذاری استفاده کنید. برای مثال، اگر قرار است برادرتان در آن خانه باشد، باید بداند که به قول معروف آن‌جا خانه خاله نیست که هرکاری دلش خواست انجام دهد؛ مثلا باید برای او قانون بگذارید که نتواند تا ظهر بخوابد یا بیکار باشد یا در صورت غیبت از خدمت به راحتی اجازه ورود به خانه را نداشته باشد. وضع این قوانین به او نشان خواهد داد رفتارهایش برای اطرافیان مهم است و اعضای خانواده به او بی‌تفاوت نیستند.

وجود منبع اقتدار در خانواده لازم است

باید یک یا چند نفر در خانواده وجود داشته باشند تا بتوانند قوانین را اجرا کنند. این منبع اقتدار باید بتواند ضمانت اجرایی قوانین وضع شده را ایجاد کند. بهتر است این منبع اقتدار، پدر خانواده باشد، ولی اگر ایشان به دلیل بیماری یا ضعف جسمی از چنین اقتداری برخوردار نیست، دیگر افراد خانواده مانند مادر و حتی برادرهای بزرگ‌تر هم می‌توانند چنین کنترلی داشته باشند. هرچند به یاد داشته باشید که اقتدار به معنای داشتن زور بازو نیست؛ یعنی اگر فردی قدرت جسمی بیشتری داشته باشد، او رئیس باشد. اقتدار با نوعی احساس اعتماد به نفس و خودآگاهی همراه است که فرد از قوانین موجود در جامعه و حقوق خودش به درستی آگاه است و می تواند نحوه به کارگیری منابع حمایتی را برای دفاع از آن به کار گیرد.