- پنجشنبه 26 بهمن 1402 :: 12:58
14 فوریه هر سال روز ولنتاین و عشاق است؛ روزیکه بیشتر شبیه یک مُد و بستر مصرف گرایی و تفاخر شده تا فرصتی برای ابراز عشق! تخمین گردش واقعی این روز فقط در آمریکا 20 میلیارد دلار است.
14 فوریه هر سال روز ولنتاین است، مناسبتی که داستانهای زیادی برای آن نقل شده که معروفترینش بحث تمرد یک کشیش از حکم امپراطور رم است. پادشاهی که ازدواج را برای سربازانش ممنوع کرده بود؛ اما یک کشیش تصمیم میگیرد عشاق را به هم برساند و در این راه هم جانش را میگذارد. هرچند درباره صحت موضوع به این شکل تردیدهایی وجود دارد، اما به هر حال به فرض صحت این داستان، ولنتاین قرار بود مناسبتی در تجلیل از عشق باشد، به یاد مردی که سعی میکرد عاشقان را به هم برساند.
فرصتی برای اینکه بدانیم محبت چه جایگاهی در زندگیمان دارد. موضوعی که برای توجه به اهمیتش الزاماً به یک مناسبت، آنهم چیزی که خارج از فرهنگ ماست نیاز نداریم. بهخصوص اینکه چنین مناسبتی از آن حال و هوایی که باید خارج شده و شبیه رستوران رفتن، سفر یا خیلی از کارهای دیگری که امروز خیلی از مردم دنیا انجام میدهند تبدیل به مسابقه تجمل شده است؛ برخی برآوردها نشان میدهد این روز فقط در آمریکا گردش مالی سالیانه سنگینی معادل 25 میلیارد دلار دارد. پس عجیب نیست هر سال بستههای تازه با شکل و شمایل متفاوتی ارائه شود و تفاخر و مصرفگرایی در این روز پررنگتر از هرچیزی باشد و گرنه هیچکس برای ابراز و اثبات عشق به آنکه دوستش دارد نیاز به یک مناسبت و نوع خاصی از هدیه ندارد. بماند که در این روز شاهد حواشی عجیبی هم هستیم! بهطور مثال برخی روز قبل از ولنتاین عکسی با سُرم منتشر میکنند تا از زیر بار خرید هدیه در بروند چون رابطهشان منوط به همین هدیه است و خیلیها هم فردایش در پلتفرمهای آنلاین خرسهایی را که هدیه گرفتند برای فروش میگذارند چون یکی دو هدیه نگرفتهاند. بستههای 70 تا 100 میلیونی هم فرصتی برای پولدار شدن عدهای از مسیر بیتوجهی عده دیگری است. همه این موضوعات را یک روز پس از ولنتاین در این پرونده بررسی میکنیم.
بستههای 100 میلیونی که ربطی به عشق ندارند
روز ولنتاین تقریبا با ورود اینترنت به کشورمان، وارد فرهنگ جوانان شد. شهروندانی که ذوقزده از سرک کشیدن در سایتها و وبلاگها، با مفهومی به نام روز عشاق آشنا شدند. تقریبا از همان زمان هم مخالفتهایی شروع شد. چه آنهایی که به کل با این روز مخالف بودند و چه کسانی که میگفتند خودمان سپندارمذگان داریم و نیازی به یک یادبود خارجی نداریم. با این حال ولنتاین بارسم و رسومی همراه شد که انتقادها به آن وارد بود. مهم ترین آنها هدیههایش بود، از عروسک خرس گرفته که هرچه بزرگتر باشد به معنی عمق بیشتر عشق است! تا بسته شکلات و گل با تزیین قرمز. سالها پیش، این موارد قیمت چندانی نداشتند و عشاق میتوانستند به راحتی آنها را خریده و به هم تقدیم کنند.
اما با گذشت زمان و به لطف تورم و افزایش فرهنگ تفاخر، خرید این موارد، حتی در حد یک خرس فسقلی و نه خرس گنده، به اضافه یک بسته شکلات، یک شاخه گل و بستهبندی آنها، هزینه زیادی میطلبد که از عهده هر عاشقی برنمیآید و عشق را از سرش میپراند! اضافه کنید به این موارد، مشکلات آن دسته از عشاق نماهایی که قرار است چند بسته از این هدیهها را به چند نفر تقدیم کنند! این روزها طبق همان فرمول چشم و همچشمی معروف، کادوهای روز ولنتاین هم تغییرات زیادی در کیفیت و کمیت کردهاند. با گشت و گذار در فضای مجازی با مواردی روبهرو میشویم که دود از سر بیننده بلند میکند. مثلا یک بسته ولنتاین به قیمت 99 میلیون و 900 هزار تومان، شامل یک گوشی آیفون، یک خرس بزرگ به اضافه کلی لوازم آرایشی و بهداشتی به قول فروشنده جذاب.
یا یک خرس که پشت وانت نشسته و با گل رز تزیین شده به قیمت 73 میلیون تومان، یعنی از گوشی آیفون ۱۴ هم گرانتر و تقریبا معادل 10 ماه حقوق یک کارگر. یا یک بسته (پک) ولنتاین شامل عروسک، عطر، گل، کیک و یک گردنبند طلا، 55 میلیون تومان. هدایایی که نه تنها ممکن است عشقی بین دو نفر به وجود نیاورد که حتی ممکن است تا مرز ورشکستگی و خانه خراب شدن شخص هم پیش برود. پشت این ویترین با دکوری زیبا که عطر عاشقیاش در بسیاری از کشورهای جهان پخش شده، از لحاظ اقتصادی نکات قابل تاملی هم وجود دارد. بر اساس تحقیقات و نظرسنجی سالانه NRF و Prosper Insights & Analytics، ولنتاین به قدری برای برخی از آمریکاییها مهم است که در این آمارها پیشبینی میشود نزدیک به ۳۰ درصدشان به دلیل هزینههای سنگین روز ولنتاین دچار بدهی کارت اعتباری میشوند و ۳۵ درصد از سهم خریدشان به جیب فروشگاههای آنلاین میرود. برای سال ۲۰۲۴ میلادی یعنی امسال، تخمین زده شده بود که هزینههای روز ولنتاین بهطور متوسط ۱۸۵ دلار برای هر نفر یا ۲۵.۸ میلیارد دلار در کل فقط در آمریکا خواهد بود. یعنی به ازای هر نفر، افزایش ۸ دلاری نسبت به میانگین هزینههای روز ولنتاین در ۵ سال گذشته که نشان از یک گردش مالی قابل توجه دارد.
به همین دلیل است که بعضیها معتقدند که برنده این مسابقه عشق و عاشقی برای خرید هدیههای گران قیمتتر، دختر و پسرها نیستند. با این حال باز هم عده زیادی معتقدند که اگر قدردانی از عشق زندگی را متناسب با جیبشان و به طور ساده و نمادین جشن بگیرند، نه تنها ضرری ندارد که حتی باعث تحکیم عشق هم خواهد شد. یعنی آن نگاه به قول معروف «ادایی» که این روزها به ولنتاین معروف شده، اگر اصلاح شود (فرقی هم ندارد که اسمش ولنتاین باشد یا سپندارمذگان یا روز عشاق یا هر روز و بهانه دیگر در تمام سال…) کارکرد هدیه دادن به بهانههای مختلف بیشتر خواهد شد. به عنوان مثال میتوان به عنوان هدیه، مواردی که شخص به آنها نیاز دارد را کادو داد. از پوشاک و وسایل آرایشی و بهداشتی گرفته تا نوشتافزار و کتاب. یا حتی هزینه باشگاه، آرایشگاه، سالن ماساژ، بلیت سفر یا نمایش و سینما، یا دورههای آموزشی و کلاسهای مهارتی. حتی اگر طرف مقابل جنبه شوخی داشته باشد، میتوان با یک هدیه سرکاری خوشحالش کرد و عشق خود را به او نشان داد، چیزی مثل سس خرسی که هم خرس است، هم شیرین است، هم قرمز است و هم قیمت مناسبی دارد!
داستانهایی عجیب از روز قبل و بعد ولنتاین
مروی بر حواشی عجیب و گاه باورنکردنی ولنتاین که نشان میدهد کارکرد آن در بسیاری از مواقع ربطی به عشق و ابراز علاقه ندارد
روز ولنتاین یکی از رسمورسوم فرهنگ غربی به شمار میآید که به روز عشق یا روز عشاق معروف است. جالب است بدانید ارزش هدیههایی که در این روز داده میشود، به قیمت آنها بر میگردد. به همین دلیل است که بعضیها تلاش میکنند تا عروسکهای خرس بزرگتری برای هدیه بخرند تا بیشتر به چشم طرف مقابل بیاید. به احتمال زیاد در چند سال اخیر و در شبکههای اجتماعی، تصاویر و ویدئوهایی از این عروسکهای خرس بزرگی را که نحوه جابهجا کردنشان در شهر پربازدید شده است، دیدهاید. اما ماجرای حواشی این روز و هدیههای آن که از کارکرد خود برای ابراز عشق خارج شده، به همین مورد ختم نمیشود. حالا به نظر میرسد که این روز و رسوم آن به نوعی مد تبدیل شده که عدهای با تقلید کورکورانه و بدون تفکر آن را الگوبرداری کردهاند.
فوران آگهیهای فروش عروسکهای هدیه گرفتهشده ولنتاین
درچند سال اخیر بارها تکرار شده که تنها بعد از گذشت 24 ساعت بعد از پایان این روز، اپلیکیشنهای خرید و فروش اینترنتی از آگهیهایی برای فروش عروسکهای ولنتاین پر شده است. پیجها و کانالهای زیادی هم با انتشار عکسهایی از فراوانی چنین آگهیهایی، به این مسئله واکنش نشان میدهند. بعضی از افرادی که چنین هدیهای را گرفتند، اصلا به فردی که برایشان هدیه خریده علاقهای ندارند؛ بنابراین تصمیم به فروش هدیه ولنتاین میگیرند. بعضیها هم از چندین نفر هدیه میگیرند. واضح است که عاقبت توجه به چنین مناسبتهایی به خصوص توسط ایرانیها به این دلیل که ریشه در فرهنگ غنی کشورمان ندارد، همین خواهد بود و معمولا تنها دستاوردش، افسوس خوردن بابت هزینههای زیادی است که بعضی جوانان میپردازند.
«سرم ولنتاین» برای فرار از خرید هدیه یا جلب توجه؟
سال گذشته بود که مدیرکل داروی سازمان غذا و دارو گفت که «سرم ولنتاین» نماد تلخ مصرف غیرمنطقی دارو است و درخور ذکر است که در روز ولنتاین برخی افراد برای عکس گرفتن و انتشار آن در فضای مجازی، درخواست تجویز سرم میکردند. بعضی از افراد برای این که از خرید هدیه در این روز فرار کنند یا به این دلیل که با چندین نفر در ارتباط هستند و توان اقتصادی خرید برای همه آنها را ندارند، تصویری از خودشان که به بیمارستان رفته و سرم زدهاند در شبکههایاجتماعی منتشر میکنند. دکتر مهدی سودآوری، روانشناس هم در همین باره در یادداشتی برای ما نوشته است: «جلب توجه به هر قیمتی، یکی از عوارض فضای مجازی است. دیده شدن در اینستاگرام به یکی از اولویتهای جوانان تبدیل شده است و برای این جلب توجه دست به هر کاری میزنند. تمارض به بیماری همیشه وجود داشته، چون هم باعث سلب مسئولیت میشود هم توجه بیشتر افراد نزدیک را فراهم میکند. حال امروزه این تمارض شکل جدیدی به خود گرفته و به فضای مجازی هم رسیده است. البته تقویت مثبتی که افراد از این حرکت میگیرند هم بیتاثیر نیست. یک عکس در حال تزریق سرم می تواند سیلی از توجهات را روانه فرد کند. یادمان باشد فردی که واقعا بیمار باشد، حال و حوصله عکس گرفتن و انتشار آن را ندارد. حداقل کاری که از دست ما برمیآید، این است که به چنین محتواهایی در شبکههای اجتماعی واکنش نشان ندهیم و آنها را لایک نکنیم. البته ماجرای فردی که واقعا بیمار است، متفاوت است.»