منو 
- دوشنبه 20 تیر 1401 :: 02:27
اینکه درآمد بانک ها از کجا صورت می گیرد سوالی است که اکثر افراد می پرسند هر چند جواب این پرسش مشخص است ولی این درآمد از کانال مشخصی صورت می گیرد.
فعالیت بانک‌ها در ایران به چند بخش قابل تقسیم است. فعالیت اصلی نظام بانکی براساس قانون بانکداری بدون‌ربا، بر عملیات ریالی (درآمدهای مشاع) شامل جذب سپرده‌‌‌‌ها و پرداخت تسهیلات ریالی یا سرمایه‌گذاری یا سپرده‌‌‌‌گذاری در سایر بانک‌ها متمرکز است.
این بخش از عملیات بانک‌ها مشاع نامیده می‌شود و بانک، وکیل سپرده‌‌‌‌گذار است و در قبال انجام عملیات بانکی، از جمله هزینههای عمومی و اداری و هزینههای قانونی مانند سپرده قانونی و صندوق تضمین سپرده‌‌‌‌ها و تقبل ریسک نکول تسهیلات، حقالوکاله دریافت می‌کند.
این بخش، مهم‌ترین بخش عملیات بانکداری در بانک‌هاست. علاوه بر این، بانک‌ها فعالیت ارزی انجام می‌دهند که علاوه بر دریافت مازاد سود تسهیلات به سپرده‌‌‌‌ها، در صورتی که وضعیت تراز ارزی مثبتی داشته باشند (که عمده بانک‌های بورسی تراز ارزی مثبت دارند) می‌‌‌‌توانند در شرایط رشد نرخ ارز، سود تسعیر شناسایی کنند.
به طور مشابه، اگر تراز ارزی منفی باشد، در صورت رشد قیمت ارز، بانک دچار زیان تسعیر ارز می‌شود. بخش سوم درآمدهای بانک‌ها مربوط به کارمزدهاست. کارمزدها تا چند سال قبل رقم ناچیزی بودند؛ اما با وضع کارمزدهای نقل و انتقال پول و تعدیل کارمزدهای سایر خدمات، وضعیت درآمدهای کارمزدی بانک‌ها رشد چشمگیری داشته و به بخش قابل‌اتکایی در درآمدهای بانک‌ها تبدیل شده است.
بررسی عملیات ریالی بانک ها
منافع حاصل از عملیات ریالی ناشی از به‌‌‌‌کارگیری سپرده‌‌‌‌ها و منابع بانک، درآمد مشاع نامیده می‌شود. بانک میتواند درصدی از این منافع را به‌عنوان حقالوکاله از سپردهگذاران دریافت کند. مازاد حاصله به‌نسبت بین سپرده‌‌‌‌ها و منابع بانک تسهیم می‌شود.
سپرده‌‌‌‌های سرمایه‌گذاری، اعم از کوتاه‌‌‌‌مدت و بلندمدت مشمول حقالوکاله می‌‌‌‌شوند؛ سپرده‌‌‌‌های دیداری (جاری) جزو منابع بانک هستند و سپرده‌‌‌‌های قرض‌الحسنه مشمول عملیات مشاع نیستند و جداگانه نگهداری می‌‌‌‌شوند.
سقف حقالوکاله در حال حاضر 3درصد است. در صورتی که سپردهگذاران در پایان سال، سهم بیشتری داشته باشند، مازاد به صورت سود قطعی به آنها پرداخت می‌شود. در صورت کسری، بانک مسوول جبران است و نمی‌‌‌‌تواند وجهی از سپردهگذاران مطالبه کند و سود علی‌‌‌‌الحساب برای سپردهگذاران، قطعی می‌شود. عملا سود مازاد بر حقالوکاله عاید سپردهگذاران می‌شود و سهمی به سهامداران نمی‌‌‌‌رسد.
بانک با وجود تمام تفاوت هایی که با کسب و کارهای متعارف دارد، در نهایت یک بنگاه هست و فعالیت آن با هدف کسب درآمد و سود صورت می‌گیرد.
به طور کلی درآمدهایی که یک بانک میتواند کسب کند را می‌توان به دو دسته عمده درآمدهای مشاع و غیرمشاع تقسیم‌بندی کرد.
به طور خلاصه درآمدهای مشاع بانک ها از مجموع سود تسهیلات اعطایی و سود و زیان حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها به دست می‌آید که اگر از این درآمد حاصل شده، سهم سود سپردهگذاران کسر شود، سهم بانک از درآمدهای مشاع حاصل می‌شود.
از سوی دیگر درآمدهای غیرمشاع نیز مجموع درآمدهای حاصل از کارمزد، مبادلات ارزی و سایر فعالیت‌های مشاوره‌‌‌ای بانک‌هاست.
بخش عمده درآمدهای غیرمشاع بانک‌ها را کارمزدهای آنها تشکیل می‌دهد.
بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد این مساله برای بانک‌های ایرانی نیز صادق است و یکی از کانال‌‌‌های مهم درآمدی آنها کارمزدی است که بابت تراکنش ها و خدمات انتقال وجوه خود دریافت می‌کنند.
