تأثیر زنان بر اقتصاد خانواده ایران

کافه‌اقتصاد: در ساختار خانواده ایرانی، زنان همواره جایگاه ویژه‌ای در مدیریت منابع، تربیت فرزندان، و برنامه‌ریزی اقتصادی داشته‌اند. تحولات اجتماعی و گسترش نقش‌آفرینی زنان در عرصه‌های گوناگون باعث شده تأثیر آنان بر اقتصاد خانواده بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.

زنان با تنظیم الگوی مصرف، خرید هوشمندانه و پرهیز از اسراف، نقش مؤثری در تعادل اقتصادی خانواده دارند. آن‌ها اغلب مسئول تصمیم‌گیری‌های اقتصادی روزمره مانند خرید مواد غذایی، پوشاک، و تنظیم بودجه خانوار هستند. بر اساس پژوهش عالی‌پور و همکاران در فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، این نقش مدیریت اقتصادی خانواده به‌ویژه در طبقه متوسط شهری بسیار مؤثر گزارش شده است.

علاوه بر نقش مدیریتی درون خانواده، اشتغال زنان نیز تأثیر بسزایی در اقتصاد خانوار دارد. زنان شاغل با مشارکت در تأمین درآمد خانوار و همچنین ایجاد مشاغل خانگی و کسب‌وکارهای کوچک، ستون فقرات اقتصاد خانواده را تقویت می‌کنند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد اشتغال زنان در ایران نه تنها بر کاهش فقر خانوار تأثیرگذار است، بلکه به استقلال مالی و افزایش سرمایه اجتماعی نیز منجر می‌شود.
از سوی دیگر، فعالیت‌های بی‌دستمزد و خانگی زنان نظیر مراقبت از کودکان، سالمندان و انجام امور خانه، گرچه در حساب‌های ملی دیده نمی‌شوند، اما ارزش اقتصادی بالایی دارند. این فعالیت‌ها به شکل غیرمستقیم موجب صرفه‌جویی در هزینه‌های خدمات اجتماعی و بهداشت می‌شوند و بر رفاه عمومی خانواده اثر مثبت دارند.

نقش تحصیلات در ارتقای توان اقتصادی زنان نیز انکارناپذیر است. زنان تحصیل‌کرده، بیشتر از الگوهای مالی آگاهانه و برنامه‌ریزی شده پیروی می‌کنند و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی آگاهانه‌تری دارند. آن‌ها معمولاً تأثیر مثبتی بر فرزندان خود از نظر سواد مالی و سبک زندگی اقتصادی نیز می‌گذارند.

با توجه به آنچه گفته شد، زنان در اقتصاد خانواده ایرانی نقش کلیدی و چندبعدی دارند. از مشارکت در بازار کار تا مدیریت مصرف و تربیت اقتصادی فرزندان، توانمندی‌های آنان می‌تواند به توسعه پایدار خانواده و جامعه کمک کند. سیاست‌گذاری‌های اجتماعی باید با تأکید بر آموزش، حمایت از اشتغال زنان و شناسایی ارزش کار خانگی، از نقش آن‌ها حمایت کند.

نویسنده: ثریامحمدی لورون

منابع

۱ عالی‌پور، مژگان و همکاران (۱۳۹۵). تحلیل نقش زنان در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی خانواده. فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دانشگاه یزد.

۲ شب‌افروزان، صغری (۱۳۹۳). زنان شهری و توسعه اقتصادی. تهران: انتشارات بوستان اندیشه.

۳ ensani.ir (1394). مقاله ‘نقش زنان در اقتصاد خانواده’. پایگاه اطلاعات علوم انسانی.

۴ کرمی، محمدتقی و خیری دوست لنگری، زهرا (۱۴۰۰). زنان، فمینیسم و اقتصاد. دانشگاه امام صادق (ع).

۵ صادقی‌شاد، مهشاد (۱۳۹۷). زنان و رشد اقتصاد خانواده. نورلایب.