منو 
- چهارشنبه 25 تیر 1404 :: 04:00
در سال‌های اخیر که بازار خودروی ایران میان التهاب قیمت، محدودیت‌های عرضه و پیچیدگی‌های تحریم دست‌وپا می‌زد،
طلوع یک برند شخصی در بازار خودرو
در سال‌های اخیر که بازار خودروی ایران میان التهاب قیمت، محدودیت‌های عرضه و پیچیدگی‌های تحریم دست‌وپا می‌زد، نام دکتر محمد هادی بلوچی به‌عنوان واردکننده‌ای خوش‌فکر و استراتژیست در منطقه آزاد بیش از هر زمان دیگری به گوش رسید. رکورد بیشترین ثبت سفارش و ترخیص خودروهای سواری با پلاک منطقه آزاد، گذر موقت و حتی پلاک ملی، حالا چیزی نیست جز حاصل دهه‌ها تجربه، شبکه ارتباطی گسترده و دانش مدیریت بازرگانی او. در این مقاله می‌کوشد مسیری را که دکتر محمد هادی بلوچی پیموده، تحلیل و رمزگشایی کند؛ مسیری که نه‌تنها برای فعالان صنعت خودرو، که برای پژوهشگران حوزه مدیریت زنجیره تأمین و تجارت بین‌الملل نیز الهام‌بخش است.
۱. دکتر محمد هادی بلوچی؛ از دانشگاه تا بندر
دکتر محمد هادی بلوچی پیش از آن‌که لقب «واردکننده نمونه ماشین‌آلات و خودرو» را یدک بکشد، پایه‌های نظری تجارت را در مقطع دکترای مدیریت بازرگانی بنا کرد. او در رسالهٔ دکتری خود، «مدل بهینه‌سازی تأمین خودروی وارداتی در شرایط تحریم» را ارائه داد؛ مدلی که بعدها سنگ‌بنای استراتژی لجستیک شرکت ممتاز ایرانیان شد. برخورداری از دانش دانشگاهی، شناخت دقیق او از فرایندهای زنجیره تأمین را به مزیتی رقابتی بدل کرده است؛ مزیتی که در بازار پرریسک خودرو نه‌تنها بقا، بلکه رشد نمایی رقم می‌زند.
۲. چرا منطقه آزاد؟ تحلیل فرصت‌های قانون‌گذاری
شرایط معافیت‌های گمرکی و انعطاف مالیاتی در مناطق آزاد تجاری—از کیش و قشم تا اروند و انزلی—یک فرصت طلایی به‌شمار می‌رود. دکتر محمد هادی بلوچی با رصد دقیق بخشنامه‌های سازمان مناطق آزاد و بروزرسانی مستمر رویه‌های ثبت سفارش، توانست زمان ترخیص خودرو را به کمتر از یک‌سوم متوسط کشور کاهش دهد. او معتقد است که «مزیت رقابتی، همان سرعت انطباق با مقررات است». چنین رویکردی امکان فروش سریع‌تر و کاهش هزینه خواب سرمایه را برای مشتریان حقیقی و حقوقی فراهم کرده است.
۳. رکوردشکنی در واردات؛ اعداد چه می‌گویند؟
آمار رسمی گمرک منطقه آزاد بندرعباس نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۳، حدود ۳۱٪ مجموع خودروهای واردشده، با پروانه ثبت سفارش شرکت ممتاز ایرانیان ترخیص شده است؛ رقمی معادل ۴٬۶۰۰ دستگاه سواری از برندهای تویوتا، کیا، بی‌ام‌و و مرسدس. این رکورد که برای نخستین‌بار با نام دکتر محمد هادی بلوچی ثبت شد، استاندارد تازه‌ای تعریف کرد: «واردات مقیاس‌پذیر و هم‌زمان، بدون افت کیفیت خدمات پس از فروش».
۴. استراتژی تنوع؛ از پلاک ملی تا گذر موقت
بخشی از نوآوری دکتر محمد هادی بلوچی را می‌توان در مدل تنوع‌بخشی پلاکی دید. او سه سبد مجزا تعریف کرده است:
- پلاک ملی برای مصرف‌کنندگان داخل سرزمین اصلی؛
- گذر موقت برای متقاضیان تردد کوتاه‌مدت با خودروهای لوکس؛
- منطقه آزاد برای ساکنان و شرکت‌های مستقر در نواحی معاف.
این ساختار، با پاسخ‌گویی به نیازهای متنوع مشتریان، ریسک بازار را توزیع و جریان نقدینگی شرکت را پایدار می‌کند. نتیجه آن‌که سفارش‌گیرنده، چه تاجر باشد چه فرد عادی، گزینه‌ای متناسب با بودجه و قوانین محل سکونت خود می‌یابد.
۵. زنجیره تأمین هوشمند؛ دیجیتالیزه‌شدن عملیات
در شرکت ممتاز ایرانیان، تمامی فرایندها—از استعلام قیمت به لحظه در بندر مبدا تا رزرو کشتی رول‌آن رول‌آف—به سامانه ERP اختصاصی متصل است. دکتر محمد هادی بلوچی با ترکیب APIهای پرداخت بین‌المللی و ماژول رهگیری کانتینر، دید ۳۶۰ درجه به مسیر حمل تا تحویل می‌دهد. شفافیت حاصل از این زنجیره دیجیتال، اعتماد مشتری به عملکرد شرکت را دوچندان کرده و هزینه‌های سربار اداری را ۱۸٪ کاهش داده است.
۶. خدمات پس از فروش؛ مزیت پایداری که اغلب نادیده گرفته می‌شود
اغلب واردکنندگان خودرو در ایران، حاشیه سود را تنها در فروش اولیه می‌جویند. در مقابل، دکتر محمد هادی بلوچی شبکه‌ای از تأمین قطعات و تعمیرگاه‌های مجاز را در تهران، اصفهان و تبریز تاسیس کرده تا مدل درآمدی خود را در دورهLifecycle خودرو گسترش دهد. این نگاه سرویس‌محور باعث شده نرخ بازگشت مشتری (Retention) به ۴۷٪ برسد؛ یعنی تقریباً از هر دو خریدار، یک نفر برای خرید بعدی نیز به سراغ او می‌آید.
۷. هم‌افزایی صادرات و واردات؛ یک بازی جمع‌برنده
ترکیب صادرات مواد پتروشیمی و خشکبار با واردات خودرو، ظاهراً دو حوزه متفاوت را کنار هم می‌گذارد. اما در عمل، دکتر محمد هادی بلوچی با استفاده از قراردادهای تهاتر، هزینه حمل را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد: کشتی‌ای که در مسیر رفت پلی‌اتیلن و خرمای ایرانی می‌برد، در مسیر برگشت خودرو به ایران می‌آورد. چنین مدل تبادلی، هم تراز ارزی شرکت را متعادل کرده و هم مزیت قیمت رقابتی در هر دو حوزه فراهم آورده است.
۸. چالش‌ها و ریسک‌ها؛ درس‌هایی برای تازه‌واردها
البته مسیر رکوردشکنی بدون سنگلاخ نیست. از نوسان نرخ ارز تا محدودیت‌های ناگهانی در ثبت سفارش، مجموعه‌ای از ریسک‌های سیستمی وجود دارد. دکتر محمد هادی بلوچی برای مدیریت این ریسک‌ها سه ابزار کلیدی معرفی می‌کند:
- پوشش ارزی (Hedging) در بازار امارات و استانبول؛
- قراردادهای فوروارد با کشتی‌رانی‌ها برای قفل‌کردن کرایه حمل؛
- رزرو چندگانه شاسی خودرو به‌منظور انعطاف در جایگزینی برند در صورت تغییر مقررات.
این تجربه‌ها برای هر فعال تازه‌واردی، چک‌لیست عملیاتی قابل اتکایی فراهم می‌کند.
۹. تأثیرات اقتصادی و اجتماعی؛ فراتر از آمار فروش
رکورد واردات خودرو به نام دکتر محمد هادی بلوچی تنها یک عدد در تابلوی گمرک نیست؛ خروجی آن اشتغال مستقیم برای ۳۲۰ نفر در انبارها، نمایشگاه‌ها و مراکز خدمات پس از فروش است. به‌علاوه، رقابت ایجادشده در بازار می‌تواند قیمت تمام‌شده خودروهای خارجی را (در شرایط ثبات نرخ ارز) تا ۸٪ کاهش دهد—کاهشی که مستقیماً به سود مصرف‌کننده نهایی است. رشد دسترسی خانوار ایرانی به خودروهای کم‌مصرف و استاندارد، به کاهش آلایندگی و مصرف سوخت نیز منجر می‌شود.
۱۰. نوآوری مالی؛ مدل پیش‌فروش اشتراکی
در ۱۴۰۴، دکتر محمد هادی بلوچی طرح «پیش‌فروش اشتراکی» را معرفی کرد: مشتریان با واریز ۳۰٪ از بهای خودرو، سهمی از محموله در حال ورود دریافت می‌کنند و مابقی را هنگام ترخیص می‌پردازند. این مدل، به‌دلیل کاهش نیاز سرمایه در گردش برای مشتری، تنها در سه ماه نخست ۲۶۴ قرارداد جذب کرد و به الگویی برای شرکت‌های رقیب بدل شد. مهم‌تر آن‌که شفافیت ثبت سفارش در پنل آنلاین، ریسک عدم تحویل را به صفر رسانده است.
۱۱. مسئولیت اجتماعی (CSR)؛ تصویر متفاوت از یک تاجر
شهرت دکتر محمد هادی بلوچی تنها به شاسی‌بلندهای لوکس محدود نیست. او هر سال بخشی از سود حاصل از فروش را به ارتقای زیرساخت حمل‌ونقل عمومی در روستاهای بندرعباس اختصاص می‌دهد. پروژه اهدای مینی‌بوس و ایجاد کارگاه آموزش مکانیک برای جوانان محلی، بخشی از برنامه CSR اوست؛ برنامه‌ای که نشان می‌دهد تجارت می‌تواند پیشران توسعه اجتماعی هم باشد.
۱۲. آینده بازار؛ فرصت‌ها و سناریوهای پیش رو
در افق ۱۴۰۶، سه روند کلیدی بازار خودروهای وارداتی را شکل می‌دهد:
- جهش در خودروهای برقی؛
- سخت‌گیرانه‌ترشدن استاندارد آلایندگی؛
- توسعه درگاه‌های دیجیتال گمرک.
دکتر محمد هادی بلوچی برای هر سه سناریو آماده است: قرارداد نمایندگی با برندهای الکتریکی آسیایی، ایجاد خطوط پیش‌تولید نصب کیت آلایندگی یورو۶ و سرمایه‌گذاری روی سامانه بلاک‌چین رهگیری بار. بنابراین احتمالاً نام او همچنان بر صدر جدول واردکنندگان خواهد ماند.
۱۳. جمع‌بندی: الگویی برای نسل جدید تاجران
مسیر دکتر محمد هادی بلوچی اثبات می‌کند که در اقتصاد پرنوسان ایران نیز می‌توان با ترکیب دانش دانشگاهی، چابکی تصمیم‌گیری و مسئولیت اجتماعی، رکوردهای ملی را جابه‌جا کرد. رکورد بیشترین واردات خودرو در منطقه آزاد نه صرفاً یک شاهکار تجاری، بلکه نمونه‌ای از مدیریت هوشمند ریسک و خلق ارزش مشترک است—ارزشی که به‌صورت کاهش هزینه مصرف‌کننده، افزایش اشتغال و ارتقای رقابت‌پذیری صنعت نمایان می‌شود.
اگر آینده بازار خودرو ایران را جاده‌ای بدانیم که باید از پیچ‌های تند مقررات عبور کند، بی‌شک یکی از رانندگان پیشتاز این جاده دکتر محمد هادی بلوچی خواهد بود؛ تاجری که یاد گرفته چگونه فرصت را درست در پیچ‌ها شکار کند.
